آن چه زنان باید در رابطه با فریز تخمک بدانند
آزمایشگاه رادین: به گزارش آزمایشگاه رادین، ایسنا نوشت: عضو تیم تخصصی مرکز درمان ناباروری ابن سینا در رابطه با روند درمان تحریک تخمدان ها برای تولید تخمک بیشتر و برداشت آن که منجر به فرایند «فریز تخمک» برای حفظ قدرت باروری می شود توضیحاتی عرضه و تصریح کرد: زنان باید نسبت به دستگاه تولید مثل خود آگاهی کافی داشته باشند تا اقدامات درمانی درست و بموقع برای شان صورت گیرد تا قدرت باروری آنها حفظ شود.
دکتر اعظم محمداکبری اظهار داشت: زمانی که یک جنین دختر شکل می گیرد، تعداد مشخص و ثابتی از سلول های زایا و اولیه داخل تخمدان او بصورت فولیکول های اولیه تشکیل می شود که بیشترین تعداد آن در هفته ۲۰ حاملگی شکل می گیرد و بعد روند کاهنده در سلول ها شروع می شود به گونه ای که یک دختر در بدو تولد حدود یک میلیون سلول زایا داخل رحم خود دارد که با رسیدن به سن بلوغ و تکمیل علایم آن و شروع تخمک گذاری در تخمدان ها این تعداد به حدود ۴۰۰ تا ۵۰۰ هزار فولیکول می رسد و این سیر نزولی همچنان ادامه پیدا می کند تا دیگر سلول فعالی داخل تخمدان نباشد که بعد از آن یائسگی اتفاق می افتد.
وی اضافه کرد: از این تعداد بالای تخمک در هر ماه مقرر است که یک سلول تبدیل به تخمک بالغ شود که آمادگی بارور شدن و تبدیل شدن به جنین را دارد و برخی از سلول ها هم در هر دوره از قاعدگی خانم بصورت طبیعی گرفتار مرگ برنامه ریزی شده می شوند تا نهایتاً این تعداد سلول زایا کاملا از بین برود.
عوامل موثر بر مرگ زودرس سلول های باروری
او اشاره کرد: در این میان در بعضی موارد به دلایلی نظیر مصرف دخانیات، عمل جراحی در ناحیه شکم و لگن خصوصاً جراحی بر روی تخمدان، انجام شیمی درمانی و پرتودرمانی، ژنتیک فرد و سابقه یائسگی زودرس در خانواده و... مرگ سلول های باروری آنهم بصورت غیرطبیعی، با سرعت و تعداد بالاتری اتفاق می افتد.
چه کسانی کاندید فریز تخمک می شوند؟
این جراح و متخصص زنان و زایمان با اشاره به این که اگر خانمی با کاهش ذخایر تخمدان روبرو شود می تواند مبادرت به حفظ قدرت باروری با ذخیره سلول های بافت تخمدان کند، اظهار داشت: البته گاهی با زوجینی مواجه می شویم که مشکل ناباروری هم ندارند اما در آن مقطع خاص زندگی هم قصد بچه دار شدن ندارند و از آنجا که ممکنست با افزایش سن خانم تعداد و کیفیت تخمک ها کاهش پیدا کند، این افراد هم می توانند مبادرت به فریز تخمک یا جنین کنند.
او اشاره کرد: در حقیقت برای کسی که متاهل باشد پیشنهاد ما فریز جنین است ولی برای خانم های مجرد می توان فریز تخمک انجام داد. در مورد خانم هایی هم که به هر علتی نتوانند داروهای تحریک تخمک را دریافت نمایند، مبادرت به برداشت و فریز قسمتی از بافت تخمدان می نماییم که بعدا با انتقال آن به بدن فعال شود.
وی با تأکید بر این که لازم نیست همه افراد نسبت به کاهش ذخایر تخمدانی نگرانی ویژه ای داشته باشند، بیان کرد: نباید ایجاد نگرانی و استرس کرد اما خانمی که قاعدگی نامنظم، سابقه نازایی یا یائسگی زودرس و سایر شاخصهای خطر را ندارد نیازی نیست که نگرانی و وسواس خاصی داشته باشد اما به خانمی که به سن بالاتر از ۳۰ و یا ۳۵ سالگی برسد و هنوز ازدواج نکرده است، ازدواج کرده و هنوز مبادرت به فرزندآوری نکرده است، کسی که مقرر است عمل جراحی روی شکم و لگن انجام دهد و یا تحت درمان شیمی درمانی و پرتودرمانی قرار گیرد، فواصل قاعدگی نامنظم دارد و... سفارش می شود که حداقل یک مراجعه به متخصص زنان و زایمان داشته باشند تا با گرفتن شرح حال کامل و تخصصی و در صورت نیاز انجام آزمایش و سونوگرافی مشخص شود که خانم نیاز به فریز تخمک دارد یا خیر.
اولین قدم برای فریز تخمک چیست؟
این فلوشیپ ناباروری و سقط مکرر، افزود: کسی که قصد فریز تخمک دارد ابتدا باید به مراکز تخصصی درمان های باروری مراجعه کند تا تحت بررسی اولیه قرار گیرد و آزمایش خون از او گرفته شود؛ سپس در مرحله اولیه درمان، داروهای خوراکی طی دو هفته یا یک ماه برای خانم تجویز می شود. بعد از آن دوره اصلی است که داروهای تحریک تخمک گذاری برای خانم تجویز می شود که فرآیند آن حدود ۲ هفته زمان می برد.
وی اضافه کرد: البته برای خانم هایی که مقرر است یک دوره شیمی درمانی یا پرتودرمانی انجام دهند و محدودیت زمانی برایمان وجود دارد؛ بمحض مراجعه به مرکز درمانی داروهای اصلی برای خانم تجویز می شود تا ظرف ۱۰ یا ۱۲ روز کار تکمیل شود که بتوانیم تخمک را برداشت نماییم که خانم به درمان بیماری اصلی اش برسد.
فریز تخمک در زنان و دختران چه تفاوتی دارد؟
محمداکبری درباب انجام فرآیند فریز در دختران توضیح داد: پروسه مشاوره برای کسی که ازدواج نکرده و رابطه زناشویی نداشته است با یک خانم متاهل کمی متفاوت می باشد اما نوع داروهای مصرفی و برداشت تخمک تفاوتی ندارد.
۲ راه برای برداشت تخمک از بدن
او با اشاره به این که فرآیند گرفتن تخمک بصورت واژینال است، اشاره کرد: در حقیقت با هدایت سونوگرافی واژینال مبادرت به برداشت تخمک می نماییم که اقدامی خیلی کم تهاجمی با بیهوشی کوتاه و سطحی است که کمترین عارضه را دارد و پس از عمل هم بطور معمول خانم ها گرفتار مشکل خاصی نمی شوند ولی اگر به هر علتی امکان برداشت تخمک بصورت واژینال وجود نداشته باشد، باید بوسیله لاپاروسکپی این کار صورت گیرد که طی این پروسه خانم باید مدت طولانی تری بیهوش شود تا با وسایل مخصوص لاپاروسکوپی و ایجاد برش های کوچکی (کمتر و یا حداکثر یک سانتی متر) روی شکم، وارد محوطه شکم شده و مبادرت به برداشت تخمک نماییم.
وی در پاسخ به این پرسش که آیا خود خانم می تواند انتخاب نماید که با چه روشی تخمک هایش برداشته شود یا خیر؟، توضیح داد: روش ارجح از نظر پزشکان، بصورت واژینال است؛ چون با کمترین عوارض هم راه است و هزینه کمتری دارد ولی گاهی ممکنست یک خانم به هیچ عنوان راضی نباشد که این فرآیند با این شیوه صورت گیرد که باید آگاهی کامل درباب نوع و عوارض عمل به او داده شود و رضایت نامه های مربوط به جراحی لاپاروسکوپی را آگاهانه امضا کند.
افزایش تولید تخمک با تحریک دارویی
این عضو تیم تخصصی مرکز درمان ناباروری ابن سینا با اشاره به این که بدن خانم ها بصورت فیزیولوژیکی ماهانه یک تخمک بالغ آزاد می کند، اشاره کرد: برخی از سلول هایی هم که نتوانند به این مرحله کامل برسند، گرفتار مرگ سلولی برنامه ریزی شده می شوند. درحقیقت با دارو درمانی ما تخمدان ها را تحریک می نماییم که تخمک بیشتری برای برداشت تولید کنند.
وی اضافه کرد: با انجام بررسی های اولیه و باتوجه به سن خانم تا حدی می توان پیش بینی نمود که تخمدان های خانم تا چه اندازه به داروی تحریک کننده پاسخ می دهد ولی ممکنست همیشه انتظار ما برآورده نشود؛ اما در نهایت هر تعداد تخمکی که بواسطه دارو ایجاد شود را می توان برداشت و ذخیره کرد. در حقیقت سلول هایی که با درمان دارویی تحریک و به تخمک بالغ تبدیل می شوند سلول هایی هستند که اگر اینطور هم تحریک نشوند طبق فیزیولوژی بدن از بین می روند.
برداشت تخمک از بدن چه عوارضی دارد؟
وی درباره ی عوارض احتمالی مصرف داروهای تحریک کننده تخمدان ها، بیان کرد: هر دارویی تاثیرات ناخواسته ای هم ممکنست ایجاد کند؛ عوارض مصرف داروهای تحریک کننده تخمدان ها محدود به همان دوره مصرف دارو است که ممکنست تداخلات هورمونی با سیستم عادی پیکر شخص بوجود آورد و بیمار دوره کوتاهی از ریزش مو و یا ایجاد آکنه و جوش را تجربه کند و یا در زمان دریافت دارو، اندازه تخمدان ها بزرگ تر می شود و ممکنست احساس بزرگی شکم و یا نفخ، تهوع و استفراغ هم داشته باشند اما این عوارض محدود و گذرا است و با اتمام درمان از بین می رود. عوارض خیلی جدی خیلی کم پیش می آید.
او در پاسخ به این پرسش که آیا با اتمام دوره درمانی ممکنست سیکل قاعدگی خانم نامنظم شود یا خیر؟، اظهار داشت: اگر فردی از قبل اختلالات قاعدگی نداشته باشد این درمان ها هیچ تداخلی در قاعدگی او ایجاد نمی کند و عوارض ماندگار ندارد و تنها شاید در ماه اول و یا دوم تا آن زمان که دارو از بدن بیرون رود، اندکی نظم سیکل قاعدگی برهم بخورد اما باردیگر به حالت قبلی خود بازمی گردد.
محدوده سنی مجاز برای فریز تخمک
محمداکبری درباره ی بهترین زمان انجام فریز تخمک، تصریح کرد: قانونا و پزشکی فریز تخمک بطور معمول در سنین کمتر از ۱۸ سال صورت نمی گیرد مگر در مواردی که دختری پایین تر از این سن باشد اما لازم باشد که شیمی درمانی یا پرتودرمانی کند که ما می توانیم فریز بافت تخمدان را برای او انجام دهیم تا اگر بعدا قصد حاملگی داشت گرفتار مشکل نشود.
وی اضافه کرد: در وضعیت عادی ترجیح این است که فریز تخمک زیر سن ۳۵ یا نهایتاً ۴۰ سالگی صورت گیرد چون پس از این سن، ذخیره تخمدان کم شده و کیفیت تخمک ها کمتر می شود.
تخمک فریز شده تا چه زمان ماندگاری دارد؟
عضو تیم تخصصی مرکز درمان ناباروری ابن سینا در مورد مدت زمان ماندگاری تخمک فریز شده، اظهار داشت: پیش تر پنج سال می توانستیم سلول را بصورت فریز شده نگهداری نماییم اما بتازگی با روش های نوین می توان تا هفت سال هم تخمک فریز شده را نگهداری کرد.
او اشاره کرد: به عنوان مثال ممکنست یک خانم ۱۰ تخمک فریز شده داشته باشد اما زمانی که تخمک از حالت فریز خارج می شود ممکنست تمام ۱۰ تخمک کیفیت تبدیل شدن به جنین را نداشته باشند ولی با پیشرفت مهارتهای نگهداری، فریز سلول ها با کمترین لطمه هم راه است.
دفعات مجاز سیکل تحریک تخمدان
وی درباره ی تعداد دفعات مجاز سیکل تحریک تخمدان و برداشت تخمک، اظهار داشت: در منابع علمی عدد خاصی ذکر نشده است اما اگرچه برخی عوارض حتی بعد از گذشت سالیان سال از انجام این اقدام درمانی در هاله ای از ابهام است و همچنان هم تحقیقات ادامه دارد اگر یک خانم پاسخ مناسبی را پس از یک یا سه سیکل بگیرد که خوب است اما اگر سیکل های برداشت تخمک ناموفق باشد شاید تکرار آنها بیش از ۴ یا ۵ بار منطقی نباشد.
این جراح و متخصص زنان و زایمان درباره ی شرایط فریز تخمک در زنان مبتلا به بیماریهای زمینه ای از قبیل دیابت و فشارخون بالا، اظهار داشت: کسی که مقرر است تحت درمان تحریک تخمدان قرار گیرد باید ابتدا بیماری اولیه خودرا تحت کنترل داشته باشد که صدمه ای نبیند.
کدام زنان نمی توانند تخمک فریز کنند؟
وی اضافه کرد: در بعضی افراد نظیر کسانی که بیماری قلبی بسیار پیشرفته دارند، مبتلایان به برخی بیماریهای سیستم اعصاب مرکزی و... ممکنست نتوان از داروهای هورمونی و اقدام درمانی فریز تخمک بهره جست البته این موارد بسیار کم و محدود است.
او در آخر اشاره کرد: زنان باید اطلاعات را از منابع درست دریافت نمایند و نسبت به دستگاه تولید مثل خود آگاهی کافی داشته باشند تا اقدامات درمانی درست و بموقع برایشان صورت گیرد و زمان را از دست ندهند.
بیشتر بخوانید: علت تهوع دوران حاملگی کشف شد
۴۷۲۳۶
این مطلب را می پسندید؟
(1)
(0)
تازه ترین مطالب مرتبط
نظرات بینندگان در مورد این مطلب